Phân tích bài thơ “Sang Thu”
MB:
Mùa thu là một đề tài khá quen thuộc trong thơ ca Việt Nam. Nhiều tác giả đã thành công khi viết về đề tài này như: Nguyễn Khuyến, Lưu Trọng Lư, Xuân Diệu…Nhưng ấn tượng nhất là bài thơ “sang thu” của Hữu Thỉnh. Bài thơ được viết vào gần cuối năm 1977, in trong tập “từ chiến hào đến thành phố”. Tác phẩm thể hiện sự chuyển biến nhẹ nhàng như rõ rệt của đất trời từ cuối hạ sang đầu thu.
TB:
Nếu như trong thơ cổ, dấu hiệu mùa thu thường là sắc lá vàng rơi thì đối với Hữu Thỉnh lại là những tín hiệu sang thu rất đổi quen thuộc, bình thường, giản dị trong đời sống:
“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ”
Người đọc dễ dàng bắt gặp hình ảnh khá quen thuộc ở làng quê Việt Nam. Đó là mùi hương “ổi” thơm nồng đậm đặc “phả” từng luồng vào gió “se” lạnh và tác giả bất chợt bắt gặp nhiều hình ảnh “sương chùng chình qua ngõ” là một sự liên thú vị qua phét tu từ nhân hóa,.
Làng sương sớm giống như bóng dáng của một ai đó bước qua “ngõ” hẹp một cách “chùng chình” nữa muốn đi, nữa muốn ở lại. Như vậy tín hiệu sang thu hiện lên rất rõ, được tác giả cảm nhận qua các giác quan: khứu giác, xúc giác, thị giác… Nhưng có lẽ vì thu đến quá bất ngờ, đột ngột nên tác giả mới có tâm trạng lãng tránh, chưa dám tin, chưa dám đối diện với mùa thu. Chính cái mơ hồ, mờ nhạt ấy có sức khám phá và gợi nên một tọa độ thời gian không rõ nét:
“Hình như thu đã về”
Nếu như ở khổ một, không gian thu dừng lại ở “ngõ hẹp” thì sang khổ thứ hai, không gian và cảnh vật sang thu được mở rộng hơn:
“Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vả
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”
Khi tiết trời “sang thu”, con sông nước mùa thu chảy một cách chậm chạp. Những đàn chim thì vội vã bay về phương Nam và làm tổ để tránh những ngày đông rét mướt. Đó cũng là những dấu hiệu rất thực về mùa thu. Hình ảnh “đám mây mùa hạ” là một phát hiện khá thú vị của tác giả. Nếu như “thu điếu” của Nguyễn Khuyến đã viết:
“Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,…”
Thì Hữu Thỉnh lại nhân hóa “đám mây mùa hạ” “vắt nữa mình sang thu” . Qua cách tu từ nhân hóa với nhiều liên tưởng, tưởng tượng đám mây mùa hạ như tấm khăn voan mền mại của người thiếu nữ vắt lưng chừng giữa cuối hạ và đầu thu. Mà ta cũng có thể nghĩ là cuối hạ và đầu thu là hai đầu bờ bến và đám mây là nhịp cầu bắt qua. Nhịp cầu thật duyên dáng nối hai đầu bờ bến thời gian bằng vẻ đẹp mền mại, trữ tình của mình mà đến một lúc nào đó ta thấy ngỡ ngàng.
***Từ những hình ảnh mang đậm dấu hiệu giao mùa của đất trời thì tác giả đã có những suy ngẫm triết lí đầy sâu sắc về thiên nhiên và cuộc đời người.
“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.”
*Hoặc có thể chuyển ý:
Khổ cuối cùng như là một lời kết mang đến bài thơ một ý nghĩa mới:
“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.”
Nhà thơ vẫn cảm nhận trực tiếp dấu hiệu giao mùa như hai khổ thơ đầu. Sấm, mưa, nắng là những hiện tượng của thiên nhiên, khi sang thu đã có sự thay đổi rõ rệt. Cái nắng gắt của mùa hè đã dịu bớt đi. Những cơn mưa rào cũng đã “vơi dần”. những cơn giông cũng bớt “bất ngờ” trên hàng cây yên lặng theo năm tháng.”Sang thu” không chỉ dừng lại ở cảm nhận trực tiếp mà còn được cảm nhận bằng sự suy ngẫm của một người từng trải. Hai câu thơ cuối ngoài ý nghĩa tả thực về dấu hiệu giao mùa còn mang hàm nghĩa ẩn dụ sâu sắc “ Sấm” là những vang động bất thường của ngoại cảnh cuộc đời. “Hàng cây đứng tuổi” chỉ con người đã từng trải thì sẽ vững vàng hơn trước những vang động bất thường của ngoại cảnh cuộc đời. Như vậy, bài thơ không chỉ dừng lại “sang thu” của thiên nhiên mà là sang thu của cả một đời người.
Với thể thơ 5 chữ, xây dựng hình ảnh thiên nhiên đẹp giản dị, giàu sức liên tưởng, đặc biệt cách cảm nhận mới mẻ, tinh tế, “sang thu”có một cốt cách riêng: vừa cổ điển, vừa hiện đại. Bài thơ “sang thu” đã gợi nên một bức tranh giao mùa của đất trời. Từ đó, chúng ta rút ra được những suy ngẫm sâu sắc và triết lí về cuộc đời.>->->->->-
-----------------------------------------------------------------------------------
Phân tích khổ 1 bài thơ sang thu
Khoảng khắc giao mùa từ "Hạ" sang "Thu" là một khoảng khắc đẹp và lạ lùng , cũng chính vì lẽ đó mà nó đã để lại trong lòng người đọc bao nổi xao xuyến. Một khoảng khắc đẹp như thế thì nhà thơ nào lại bỏ qua được chứ ! Như nhà thơ Lưu Trọng Lư , Xuân Diệu... , đã có nhiều tác phẩm hay để nói lên cái khoảng khắc này và Hữu Thỉnh cũng muốn góp một phần thơ ca của mình để nói lên khoảng khắc này đó chính là bài thơ "Sang Thu".
Mở đầu bài thơ là những cảm nhận tinh tế nhưng không kém phần riêng biệt của tác giả về sự biến chuyển của thiên nhiên khi hạ dần qua đi và thu đang về:
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về!
Ở Hữu Thỉnh ông có một tí đặc sắc về cách nhận ra mùa thu , không như bao nhà thơ khác cảm nhận mùa thu qua sắc vàng của những là khô mùa thu , cũng không cảm nhận qua hương thơm của cốm làng vòng mà ở đây ông cảm nhận ra mùa thu bằng một hương thơm rất đặc biệt đó chính là "hương ổi" - đó là một hương thơm không hăng hắc như hoa sữa , không có hương thơm quá nhẹ để dễ dàng quên đi mà đó là một hương thơm ngọt diệu mà khi thoảng qua để lại trong lòng người đọc bao nổi xao xuyến. Cái hương thơm ấy hoà vào cái cơn gió se se lạnh mà mỗi khi mùa thu về lại có , hoà vào cái gió se được xem là cái hồn của mùa thu chúng hoà quyện vào nhau để đưa cái "hương" ấy lan toả ra khắp miền . Tác giả sử dụng từ "phả" để thể gợi lên cái nồng độ đậm đặc của hương ổi trong gió se , cho ta thấy được cái đặc trưng của cái gió mùa thu trên miền đất Huế . Không chỉ là cái hương và cái gió có thay đổi mà cái "sương" cũng đang có sự chuyển biến , Cái "sương" của mùa thu không dày đăc như sương mùa đông , không tan nhanh như sương mùa hạ mà nó là một cái sương "chùng chình" lâu tan đi hình như cái sương cũng muốn tận hưởng cái hương vị và cái gió đặc trưng của mùa thu đã gửi lên đất Huế mà chưa bước qua "ngõ" - cái cổng thời gian ngăn cách giữa mùa hạ và mùa thu. Mùa Thu đến với tác giả một cách bất ngờ mà tác chỉ cảm nhận qua hương thơm của "hương ổi" , cái gió heo mây se se lạnh và cái "sương" chùng chình rồi tác giả chỉ có thể kết luận bằng câu "hình như thu đã về" . Tuy những dấu hiệu của mùa thu đã đến nhưng tác giả vẫn dùng "hình như " chắc có lẽ ông vẫn chưa chắc chắn là mùa thu đã về hay tác giả đang muốn cảm nhận thêm về cái gì đó của mùa thu đang đến.
Happy nice day
Gold
